Proces metabolizmu kwasów omega-3 w organizmie człowieka różni się nieco w zależności od źródła (roślinne vs. zwierzęce) oraz rodzaju kwasów tłuszczowych omega-3. Omega-3 pochodzące z roślin i zwierząt różnią się strukturą, a to wpływa na sposób, w jaki są metabolizowane w organizmie.
1. Rodzaje kwasów omega-3
a) Roślinne omega-3
• Głównym kwasem omega-3 pochodzenia roślinnego jest kwas alfa-linolenowy (ALA).
• Znajduje się on głównie w roślinach takich jak siemię lniane, nasiona chia, orzechy włoskie, olej rzepakowy czy olej lniany.
b) Zwierzęce omega-3
• Główne kwasy omega-3 pochodzenia zwierzęcego to kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA).
• Występują głównie w tłustych rybach (łosoś, makrela, sardynki) oraz oleju rybim i krylowym.
2. Metabolizm omega-3
a) Metabolizm ALA (kwas alfa-linolenowy) – roślinne omega-3
• Kwas ALA jest prekursorem dla EPA i DHA, które mają istotne działanie biologiczne.
• Po spożyciu ALA jest on metabolizowany w wątrobie, gdzie enzymy (elongazy i desaturazy) przekształcają ALA w EPA, a w mniejszym stopniu w DHA.
• Jednak efektywność tej konwersji jest bardzo niska: około 5-10% ALA jest przekształcane w EPA, a tylko 0,5-5% w DHA.
• W praktyce oznacza to, że źródła roślinne omega-3 są mniej efektywne w dostarczaniu EPA i DHA, które są kluczowe dla zdrowia mózgu, serca i układu nerwowego.
b) Metabolizm EPA i DHA – zwierzęce omega-3
• Kiedy spożywamy EPA i DHA bezpośrednio (z ryb lub suplementów), organizm nie musi ich przekształcać z ALA, co sprawia, że są one natychmiast dostępne do użytku.
• EPA jest wykorzystywany w produkcji eikozanoidów, które regulują procesy zapalne, krzepnięcie krwi i ciśnienie tętnicze.
• DHA jest szczególnie ważny dla struktury błon komórkowych, zwłaszcza w mózgu i oczach.
• Wchłanianie EPA i DHA jest bardziej efektywne niż konwersja ALA do tych form, dlatego omega-3 pochodzenia zwierzęcego są uważane za lepiej biodostępne.
3. Różnice w metabolizmie
• Roślinne omega-3 (ALA) muszą zostać przekształcone w EPA i DHA, aby wywołać pełny biologiczny efekt, ale ta konwersja jest nieefektywna.
• Zwierzęce omega-3 (EPA i DHA) są bardziej bezpośrednie, ponieważ organizm może je łatwo przyswoić i natychmiast wykorzystać do budowy błon komórkowych, wspomagania funkcji mózgu oraz działania przeciwzapalnego.
4. Znaczenie EPA i DHA dla zdrowia
• EPA i DHA są kluczowe dla zdrowia serca, mózgu, oczu i układu nerwowego. Zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, działają przeciwzapalnie i wspierają rozwój neurologiczny.
• Chociaż organizm może przekształcać ALA w EPA i DHA, ich bezpośrednie spożycie (ze źródeł zwierzęcych lub suplementów) jest bardziej efektywne, zwłaszcza w kontekście zdrowotnych korzyści.
5. Podsumowanie
• Roślinne omega-3 (ALA) są mniej efektywne, ponieważ muszą zostać przekształcone w EPA i DHA, co zachodzi w ograniczonym stopniu.
• Zwierzęce omega-3 (EPA i DHA) są gotowe do bezpośredniego wykorzystania przez organizm, co czyni je bardziej biodostępnymi i efektywnymi w działaniu prozdrowotnym.
źródło:
1. Brenna JT, Salem N, Sinclair AJ, Cunnane SC. Alpha-Linolenic acid supplementation and conversion to n-3 long-chain polyunsaturated fatty acids in humans. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids. 2009;80(2-3):85-91.
DOI: 10.1016/j.plefa.2009.01.004
2. Arterburn LM, Hall EB, Oken H. Distribution, interconversion, and dose response of n−3 fatty acids in humans. American Journal of Clinical Nutrition. 2006;83(6 Suppl):1467S-1476S.
DOI: 10.1093/ajcn/83.6.1467S
3. Plourde M, Cunnane SC. Extremely limited synthesis of long chain polyunsaturates in adults: implications for their dietary essentiality and use as supplements. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2007;32(4):619-634.
DOI: 10.1139/H07-034
4. Riediger ND, Othman RA, Suh M, Moghadasian MH. A systematic review of the roles of n-3 fatty acids in health and disease. Journal of the American Dietetic Association. 2009;109(4):668-679.
DOI: 10.1016/j.jada.2008.12.022
0 komentarzy